Như thế nào là người thứ ba ngay tình:
Pháp luật dân sự không định nghĩa cụ thể thế nào là người thứ ban gay tình nhưng có thể hiểu người thứ ba ngay tình là người tại thời điểm tham gia giao dịch dân sự người này không thể biết việc giao dịch của mình là giao dịch với người không có quyền định đoạt tài sản hoặc đối tượng của giao dịch không thể thực hiện được mặc dù đã cố gắng tìm hiểu bằng mọi cách. Người thứ ba ngay tình hoàn toàn tin rằng giao dịch của mình là đúng với quy định pháp luật. Vì vây, pháp luật đã có những quy định để bảo về quyền và lợi ích của người thứ ba ngay tình.
Quyền lợi của người thứ ba ngay tình được bảo vệ như thế nào?
Bảo vệ quyền lợi của người thứ ba khi giao dịch dân sự vô hiệu?
- Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký đã được chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực. Tuy nhiên trong trường hợp người chiếm hữu ngay tình có được động sản này thông qua hợp đồng không có đền bù với người không có quyền định đoạt tài sản; trường hợp hợp đồng này là hợp đồng có đền bù nếu động sản đó bị lấy cắp, bị mất hoặc trường hợp khác bị chiếm hữu ngoài ý chí của chủ sở hữu thì Chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản từ người chiếm hữu ngay tình.
Có thể nhận thấy trong trường hợp này tài sản là máy tính, điện thoại,… là những tài sản đã được chuyển giao cho người thứ ba thông qua hợp đồng mua bán, đổi vật ngang giá và người thứ ba trong trường hợp này không biết tài sản đó là đối tượng không thể thực hiện giao dịch, hoặc giao dịch với người không có thẩm quyền định đoạt tài sản đó. Ví dụ: A mượn laptop của B để về nhà làm bài tập và xử lý công việc vì laptop của A đang bị hỏng, vì là bạn bè thân thiết nên B đã cho A mượn laptop 01 tuần. Tuy nhiên, sau khi mượn được laptop của B, A đã mang đi bán cho C để lấy tiền chơi game. Trong trường hợp này, B là người không có quyền bán laptop tuy nhiên vì A nói đây là laptop của A và C không thể nào biết đây là laptop mà A đã đi mượn nên C ngay tình trong trường hợp này. Vì vậy, giao dịch dân sự của A và C là vô hiệu nhưng vì C không thể biết laptop không phải của A nên việc A bán laptop cho C vẫn có hiệu lực. Cũng trong trường hợp trên, nếu A vì muốn có được tình cảm của C mà lấy laptop A mượn của B để tặng cho C thể hiện tình cảm của mình thì B có quyền đòi lại laptop từ C.
- Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba ngay tình và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu. Trường hợp này thường là tài sản của giao dịch là bất động sản hoặc động sản phải đăng ký với cơ quan nhà nước như xe máy, ô tô… Ví dụ, A vay B số tiền 1 tỷ đồng và lấy sổ đỏ để đảm bảo cho giao dịch vay tiền, vì vậy A đã ủy quyền toàn quyền cho B về việc quản lý và định đoạt quyền sử dụng đất của A cho đến thời hạn A phải trả đủ tiền, nếu A không trả đủ tiền thì B có quyền định đoạt quyền sử dụng đất của A. Vì vậy, khi đến thời hạn A không trả đủ tiền cho B nên B đã bán đất cho C, sau đó C đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì giao dịch giữa B và C không bị vô hiệu vì C là người thứ ba ngay tình và được bảo vệ trong trường hợp này.
Trường hợp tài sản phải đăng ký mà chưa được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì giao dịch dân sự với người thứ ba bị vô hiệu, trừ trường hợp người thứ ba ngay tình nhận được tài sản này thông qua bán đấu giá tại tổ chức có thẩm quyền hoặc giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là chủ sở hữu tài sản nhưng sau đó chủ thể này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị hủy, sửa.
Lưu ý: Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình, nếu giao dịch dân sự với người này không bị vô hiệu theo quy định tại khoản 2 Điều 133 BLDS nhưng có quyền khởi kiện, yêu cầu chủ thể có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại.