Khi tình cảm vợ chồng không còn, mục đích của hôn nhân không đạt được thì vợ chồng có quyền ly hôn theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, sau khi ly hôn các con sẽ được ai chăm sóc, nuôi dưỡng, ai là người có quyền nuôi con là vấn đề mà rất nhiều ngươi quan tâm vì điều này ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển bình thường của con trẻ. Vậy pháp luật quy định như thế nào về quyền nuôi con khi ly hôn?
Khi ly hôn, quyền nuôi con được giải quyết như thế nào?
Theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, sau khi ly hôn, vợ và chồng vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên, mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Tuy nhiên, nếu giữa vợ và chồng có thỏa thuận người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con thì thực hiện đúng theo thỏa thuận.
Nếu giữa vợ chồng khi ly hôn không có thỏa thuận nào về người có quyền trực tiếp nuôi con thì Tòa án sẽ là cơ quan có thẩm quyền ra quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con. Trong trường hợp Tòa án quyết định người trực tiếp nuôi con mà con đủ 07 tuổi trở lên thì Tòa án sẽ phải xem xét nguyện vọng của con.
Đối với trường hợp vợ chồng ly hôn mà con dưới 36 tháng tuổi, về nguyên tắc mẹ sẽ là người trực tiếp nuôi con để đảm bảo tốt nhất quyền lợi của đứa trẻ. Song, ngoại lệ của trường hợp này là khi người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng hoặc giáo dục con hay cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con, quyền nuôi con có thể sẽ thuộc về bên còn lại nếu thỏa mãn các điều kiện luật định.
Người không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người được trực tiếp nuôi con, có quyền thăm nom con không được ai cản trở và có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.
Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có được giành lại quyền nuôi con hay không?
Sau khi ly hôn, vì một lý do nào đó mà người không được trực tiếp nuôi con muốn được giành lại quyền trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì liệu họ có được giành lại quyền nuôi con hay không?
Người không trực tiếp nuôi con có quyền giành lại quyền nuôi con sau khi đã ly hôn. Quyền giành lại quyền nuôi con sau ly hôn đã được Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 ghi nhận và đảm bảo. Cụ thể, tại Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã quy định về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn.
Việc thay đổi quyền nuôi con phải được yêu cầu từ cha, mẹ hoặc cá nhân, tổ chức quy định tại khoản 5 Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình. Tổ chức, cá nhân có quyền yêu cầu gồm: người thân thích, cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em, Hội liên hiệp phụ nữ. Việc yêu cầu của cha, mẹ, tổ chức, cá nhân trên phải dựa trên cơ sở lợi ích của con.
Tòa án sẽ là cơ quan có thẩm quyền ra quyết định việc thay đổi người trực tiếp nuôi con dựa trên các cơ sở sau đây:
- Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con;
- Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
- Đồng thời, đối với con từ đủ 07 tuổi trở lên, việc ra quyết định thay đổi người trực tiếp nuôi con phải xem xét nguyện vọng của con.
Như vậy, vợ và chồng có thể thỏa thuận với nhau về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con và yêu cầu Tòa án công nhận sự thỏa thuận đó. Nếu người đang trực tiếp nuôi con không đồng ý với thỏa thuận đó thì người không trực tiếp nuôi con cần phải chứng minh người đang trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Có thể chứng minh dựa trên việc người kia không còn đủ điều kiện trực tiếp nuôi con (điều kiện về kinh tế: mức thu nhập hàng tháng, tài sản hiện có, nhà ở hợp pháp…; điều kiện về tinh thần: đạo đức, phẩm chất, thời gian chăm sóc, giáo dục con, tình cảm đã dành cho con từ trước đến nay, điều kiện cho con vui chơi giải trí…). Từ những căn cứ đưa ra đó, Tòa án sẽ xem xét để đưa ra quyết định cuối cùng là có thay đổi người trực tiếp nuôi con hay không. Vì vậy, việc chứng minh người đang trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp nuôi con nữa là một yếu tố rất quan trọng trong việc muốn giành lại quyền nuôi con.
Trong trường hợp xét thấy cả cha lẫn mẹ đều không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con thì Tòa án ra quyết định giao con cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Thủ tục cần biết khi yêu cầu Tòa án thay đổi quyền nuôi con
Khi xảy ra tranh chấp về thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn, nếu có khiếu kiện sẽ thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo quy định tại khoản 3 Điều 28 Bộ luật tố tụng Dân sự năm 2015. Hồ sơ khởi kiện đề nghị thay đổi người trực tiếp nuôi con bao gồm: đơn khởi kiện, bản án ly hôn, sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân (bản sao chứng thực), giấy khai sinh của con (bản sao chứng thực), các tài liệu chứng minh cho yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con là có căn cứ và hợp pháp. Trình tự và thủ tục thay đổi quyền trực tiếp nuôi con: nộp hồ sơ khởi kiện về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con tại TAND quận/huyện nơi người trực tiếp nuôi con đang cư trú, làm việc; sau khi nhận đơn khởi kiện cùng hồ sơ hợp lệ Tòa án sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí.; nộp tiền tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm tại Chi cục thi hành án quận/huyện và nộp lại biên lai tiền tạm ứng án phí cho Tòa án; Tòa án thụ lý vụ án, tiến hành giải quyết vụ án theo thủ tục chung.